AVUSTRALYA, Okyanusya’da devlet. Güney yarıkürede, Hint Okyanusu ile Pasifik Okyanusu arasında yer alır. Yüzey Biçimleri: Adanın yaklaşık 3/4’ünü denizden yüksekliği ortalama 300 metre olan bir plato oluşturur. 19.650 km uzunluğundaki kuzeydoğu kıyısındaki Büyük Set kayalıkları dünyanın en uzun mercan kayalıklarıdır (2 bin km). Adanın en yüksek bölgesi, doğu kıyısı boyunca kuzeyden güneye doğru uzanan Avustralya Sıradağlarıdır (en yüksek noktası Kosciusko Dağı 2.229 metre). Bu dağlık yörenin batısı, kuzeyde Karpentarya körfezinden güney kıyılarına dek ova ve düzlüklerle kaplıdır. Güneyde Flinders Dağları ile kuzeyde Barkly yaylası bu bölgede yer alır. Çöllerle kaplı bu şeridin en yüksek noktaları Macdonnell (Ziel Dağı, 1.511 metre) ile Musgrave dağlarıdır. Güneyde Büyük Avustralya koyu boyunca Nullarbor Ovası yer alır. Kuzeybatıda Kimberley Platosu ve Leopold Dağları bulunur. Kuzeydeki Arnhem Bölgesi alçak dağlarla kaplı ormanlık bir bölgedir. Batı kıyısında Darling Dağları, güneyde Perth bölgesinde dik yamaçlarla denize iner. Kıtanın orta bölümü büyük çöllerle kaplıdır. Bunların en önemlileri kuzeyde Büyük Kum Çölü ve güneyde Victoria Çölü’dür. Avustralya, güneydeki sıcak iklim kuşağında bulunduğu için büyük ırmaklara sahip değildir. Orta ve Güney Avustralya’daki akarsular denize ulaşamazlar. Bunlar ya tuz göllerine ya da yeraltı kaynaklarına karışırlar. Orta Avustralya’daki küçük akarsuların hemen tümü güneydeki Eyre Gölü’ne dökülür. Kuzeyde akarsular yağmur mevsiminde hızlanır, kurak dönemde ise kururlar. Avustralya’daki en önemli akarsu, Murray ve onun kolları olan Darling ve Murrumbidgee ırmaklarıdır. Havzası 1 milyon km2’ye yayılmış olan Murray ırmağı doğuda Great Dividing Dağlarından doğar ve birçok kollar alarak güneydoğu Encounter Körfezine dökülür. Doğuda Mercan denizine dökülen ve en önemlileri Burdekin ve Mackenzie’dir. Birçok küçük akarsu bulunur. İklim: Avustralya’nın iklimi genellikle güneşli, sıcak ve kuraktır. Kış ayları ılık geçer. Anakarada bölgeler arası büyük iklim farklılıkları yoktur. Avustralya’nın %40’a yakını tropikal iklim kuşağında yer alır. Kuzey bölgelerde değişik bir muson iklimi görülür. Burada yağışlar genellikle ocak-nisan ayları arasındadır. Güneye doğru gidildikçe yağış oranı azalır. Oğlak Dönencesi’nin iki tarafında kalan bölgede sıcaklık artar. Kıyı kesiminde Oğlak Dönencesi’nin kuzeyi, en çok yağış alan yöredir (250 cm dolayında). Batı Avustralya’nın güneybatı bölgesinde tipik bir Akdeniz iklimi görülür. Güney Victoria ve Tasmanya adasında kışlar serin ve yağmurlu, yazlar ise ılık ve kurak geçer. Tasmanya adasının batı kıyıları doğuya oranla daha çok yağış alır. Bitki Örtüsü ve Yaban Hayvanlar: Zengin bir bitki örtüsüne sahip olan Avustralya’nın diğer anakaralardan ayrı oluşu nedeniyle bitki örtüsü, kendine özgü nitelikler taşır. Belli başlı 5-6 türün dışındaki bitkiler Avustralya’ya göçler yoluyla getirilmiştir. Yağış alan bölgelerde okaliptüs ve akasya ormanlarına sıkça rastlanır. Doğu ve güneybatı bölgelerinde tropikal karakterli yüksek ormanlar yer alır. Ağaçların altı, sarmaşık, asalak bitkiler ve fundalıklarla kaplıdır. Çöl ve savan bölgeleri dışında ağaçsız topraklara çok az rastlanır. Çöl koşullarında yaşayabilen dikensi bitkiler yaygındır. Savan bölgesindeki çayırlar büyük baş hayvan otlatılması için elverişlidir. Avustralya’da pek çok ilginç hayvan türleri yaşar. Öteki anakaralarla ilişkisi olmayışı yüzyıllar boyunca ilkel nitelikte hayvan türlerinin korunmasını sağlamıştır. En ilgi çekici olanı, yumurtayla üreyen basit memeli hayvan türleri (karınca yiyen ve gagalı memeli gibi) ile keseli memeli hayvanlardır (kanguru, koala, yarasa türleri gibi). Bu hayvanlar ormanlarda ve savanlarda yaşar. Fare, tavşan gibi kemirgen hayvanlar sonraları göçlerle gelmiştir. Kıtada, Avustralya-Pasifik göç yolunu izleyen ilginç kuşlar görülür. Göçmen kuşların yanı sıra ülkede çeşitli yerel kuşlar da vardır. Bunların en önemlileri Avustralya devekuşu (emu) ile papağandır. Avustralya’nın en tanınmış kuş çeşidi, kuyruğu 1,5 metreye ulaşan tiz ve garip bir ses çıkaran lir kuşudur. Sürüngenler sınıfına bağlı çeşitli hayvanlara da sıkça rastlanır. Yılan türleri çok çeşitli ve büyük bir bölümü zehirlidir. Ekonomi: Tarım, hayvancılık ve yeraltı kaynakları bakımından geniş bir potansiyeli olan Avustralya ekonomisi, nüfus artışına paralel olarak gittikçe gelişmektedir. Japonya ve Batı’nın büyük sanayi ülkeleri düzeyinde olmamakla birlikte, gelişmiş bir sanayi ülkesidir. Ekonomide tarım ve hayvancılığın büyük ağırlığı vardır. Dünyanın en çok koyun beslenen ülkesi Avustralya’dır. Daha çok ortadaki ovalarda, sayıları 10.000’e yaklaşan artezyen kuyularından sağlanan suyla sulanan otlaklarda beslenen bu koyunlar yünü değerli “merinos” türündendir. Koyun sayısı, yağış koşullarına bağlı olarak yıldan yıla değişir. Avustralya dünya yün üretiminin dörtte birini gerçekleştirir. Büyükbaş hayvan besleme olanakları ve sayısı daha kısıtlıdır. Tarım, iklim bölgelerine bağlı olarak son derece çeşitlilik gösterir. Baş ürün buğdaydır. Nüfusunun az olması nedeniyle dünyanın başlıca buğday satıcıları arasında yer alır. Yetiştirilen diğer tarım ürünlerinin başlıcaları şekerkamışı, pirinç, üzüm, çok çeşitli meyve ve sebzelerdir. Orman bakımından zengin değildir. Ancak okaliptüs ağacının vatanı ve dünyanın başlıca okaliptüs üreticisidir. Kurşun, çinko, demir, bakır, tungsten, uranyum, kömür, petrol, doğal gaz, gümüş ve altın üretilir. Yıllık demir ve çelik üretimi 14’er milyon tondur. Çeşitli imalat sanayileri özellikle büyük kentlerin çevrelerinde toplanmıştır. Uçak, gemi, tarım araçları, makineler, batılı işletmelerle ortak otomobil ve kimya ürünleri üretilir. Kara ulaşım ağı Yeni Güney Gal ve Victoria dışında yoğun değildir. Tarih: Hollandalılar tarafından keşfedilen Avustralya, İngiliz kâşif Cook’un keşif seferinden (1770) sonra İngilizler tarafından sömürgeleştirildi. 1787’den 1840’a kadar, Avustralya’daki ilk koloni olan Yeni Güney Galler, kürek mahkûmlarının (convicts) gönderildiği sürgün yeri olarak kullanıldı. Macquarie ve Brisbane gibi genel valilerin yeni düzenlemeleri, koyun yetiştiriciliği ve altın bulunması (1851) sayesinde zenginleşen ülke, 1901’de altı özerk eyaletten (ayrıca Federal Canberra Toprakları) oluşan bir federasyon şeklinde örgütlendi; bu altı eyalete daha sonra Yeni Gine’nin güneydoğu (1906-1975) ve kuzeydoğu (1921-1975) toprakları ile Canberra tarafından yönetilen Avustralya, Antarktika Toprakları eklendi. Avustralya, iki dünya savaşı sırasında Müttefiklere önemli destek sağladı. Gerek muhafazakârların, gerekse İşçi Partisi’nin ABD’yle ittifak arayışı içinde olduğu ülkede, 1983 yılına kadar iktidar iki kesim arasında el değiştirdi. 1983’ten bu yana da İşçi Partisi iktidarını sürdürdü (Robert Hawke’in başbakanlığı 1983-1991; Mart 1993 seçimlerini de kazanan Paul Keating).

AVUSTRALYA

Resmî adı                :  Avustralya Uluslar Topluluğu

Yüzölçümü             :  7.682.300 km²

Nüfus                     :  20.092.000 (2005)

Başkent                  :  Canberra

Resmî dil                 :  İngilizce

Dinler                      :  % 27,3 Katolik, % 23,9 Anglikan, % 4,3 Presbiteryen; % 2,8 Ortodoks; % 1,7 Baptist; % 1,5 Lutherci [1991]

Para birimi               :  Avustralya Doları (AUD)