AYDEMİR, ŞEVKET SÜREYYA, (1897 Edirne - 25 Şubat 1976 Ankara), Atatürk Devrimlerini yaymak ve millî bir ideoloji yaratmak amacıyla çıkarılan ünlü “Kadro” dergisi yazarlarından. Tunalı bir göçmen ailesinin oğludur. İlk ve ortaöğrenimini doğduğu kentte yaptı (1910). I.Dünya Savaşı’nda yedek subay olarak Kafkas cephesinde savaştı. Sarıkamış’ta yaralandı. Bir süre Azerbaycan’da öğretmenlik yaptıktan sonra (1919-1920), Moskova Şark Üniversitesi’ne girdi; ekonomi bölümünü bitirerek (1923) yurda döndü. İlk gençliğinde Turancılık ülküsüne bağlandıysa da Moskova’daki öğrenimi sırasında Marksizm’i benimsedi. Yurda döndüğünde gizli faaliyetlere katıldığı gerekçesiyle İstiklâl Mahkemesince yargılanıp (1925) 10 yıl hapse mahkûm edildiyse de 18 ay sonra çıkan aftan yararlandı. Afyon Cezaevi’ndeyken, üzerinde çalıştığı bir raporun Maarif Vekâletince olumlu karşılanması üzerine cezasını tamamlayıp çıkınca iktidar çevreleriyle yakın ilişkiler kurdu. Kendi deyimiyle, gücünü Atatürk Devrimleri’ne adadı. 1932-1934 arası Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Vedat Nedim Tör, Burhan Asaf (Belge), İsmail Hüsrev gibi yazarlarla birlikte ünlü “Kadro” dergisinde görev aldı. Ticaret Lisesi ve Ankara İktisat Müdürlüğü (1928-1939), İktisat Vekâleti Sanayi Tetkik Heyeti başkanlığı (1939-1947), Umumi Murakabe Heyeti üyeliği gibi görevlerde bulundu (1947-1951). 1960’tan sonra Yön dergisinde yazdı. Atatürk, İsmet İnönü, Enver Paşa, Adnan Menderes gibi önemli siyaset adamlarını anlattığı eserlerinde dönemin siyasî ve toplumsal yapısını ele aldı. Eserleri: İnkılâp ve Kadro (1932), Suyu Arayan Adam (1959), Tek Adam (3 cilt, 1963-1965), Toprak Uyanırsa (roman, 1963), İkinci Adam (3 cilt, 1966-1968), Menderes’in Dramı (1969), Üçüncü Adam (1969), Enver Paşa (3 cilt, 1970-1972), Kahramanlar Doğmalıydı (denemeler, 1974), Kırmızı Mektuplar ve Son Yazılar (1979), Lider ve Demagog (1999).

ŞEVKET SÜREYYA AYDEMİR’İN  ESERİ

TEK ADAM

Şevket Süreyya Aydemir’in Mustafa Kemal Atatürk’ün yaşamını konu alan eseri. Atatürk’ün, Kurtuluş Savaşı’ndan başarıyla çıkıp devrimleri gerçekleştirdiği yıllarda, güçlü bir kadronun yardımından yoksun bulunduğunu vurgulamak amacıyla esere bu ad verilmiştir. I. cildi (1963), Atatürk’ün doğuşundan Samsun’a çıkışına kadar olan dönem; II. cildi (1964), Samsun’da başlayan Kurtuluş Savaşı’nın 1922’de İzmir’de zaferle sonuçlanmasına; III. cildi (1965), 1922’den Atatürk’ün ölümüne dek geçen dönem işlenir. Eserde Atatürk’ün kişiliği, toplumsal ve tarihî koşullara bağlanır (maddeci tarih anlayışı) ve toplumu değiştiren bir kuvvet (idealist tarih anlayışı) olarak yansıtılır. Ayrıca, Türk Kurtuluş Savaşı ve devrimlerinin, geri kalmış ülkelerdeki siyasî ve iktisadî bağımsızlık hareketlerine öncülük edişi üstünde durulur.