AMONYAK, azotun hidrojenle oluşturduğu, renksiz, keskin kokulu bir gaz (NH₃). Doğada yanardağ gazları arasında bulunur. Bileşiminde -3 değerli azot içeren proteinler ve üre gibi organik maddeler, bakterilerin etkisiyle bozunarak amonyak verir. Temiz tutulmayan tuvalet ve ahırlardaki keskin koku bundandır. Amonyak -33°C’ta kaynar, -78°C’ta ergir (katılaşır); yüksek basınç altında kolayca sıvılaşır; suda bolca çözünür. Piramit biçimindeki molekülü çok hızlı biçimde tersyüz döner. Amonyaklı atom saatlerinde bu özellikten yararlanılır. Sulu çözeltisi amonyum hidroksit içerir ve evlerde temizleyici olarak kullanılır. Geçiş elementlerinin metal iyonlarıyla kompleks bileşikler, birçok organik bileşikle de amitler ve aminler verir. Eskiden taşkömürünün damıtılmasından elde edilirdi. Günümüzdeyse Haber-Bosch senteziyle üretilir. Laboratuvarlarda ise amonyum tuzlarının, kuvvetli hidroksilli bazlarla ısıtılmasıyla elde edilir. Genellikle gübre olarak ve nitrik asit, amonyum tuzları, üre, ilâç, boya ve plastik üretiminde kullanılır. Bir baz olan amonyak, asitlerle, daha çok gübre olarak kullanılan amonyum tuzlarını verir. Üçüncül aminlerin alkillenmesiyle elde edilen amonyum tuzlarıysa antiseptik olarak kullanılır. Amonyum klorür (NH₄Cl) ya da nışadır, kuru pillerde ve lehim işlerinde, amonyum nitrat (NH₄NO₃) da gübre olarak ve patlayıcı maddelerde kullanılır. Amonyak, bayılma ve aşırı yorgunluk durumlarında etkili bir uyarıcı olarak kullanılır. Solüsyon ve buharı, mukoza zarları için son derece rahatsız edicidir; bronşite, akciğer ödemine neden olabilir. Yoğunlaştırılmış solüsyonları, diğer bütün ilâçlar gibi, dokuları yakar. Amonyak zehirlenmesinin panzehiri fazla miktarda suyla birlikte ağız yoluyla alınan zeytinyağı, sirke ya da sulandırılmış limon suyudur. Evlerde örümcek, kırkayak, akrep, arı sokmalarına karşı, sokma yerine sürmek için bir miktar amonyak bulundurulması faydalıdır. Böcek sokmaları, biraz amonyak sürmekle tedavi edilebilir. Böylece sokulan yerin şişmesinin önüne geçilebilir. bk. HABER-BOSCH SENTEZİ, SAAT