AMASYA TAMİMİ (AMASYA GENELGESİ), Kurtuluş Savaşı’nın ilk yıllarında 22 Haziran 1919’da Mustafa Kemal Paşa tarafından hazırlanıp mülkî ve idarî görevlilere bildirilen genelge. Samsun ve Havza’da görüşmelerde bulunduktan sonra Amasya’ya gelen Mustafa Kemal Paşa, 21-22 Haziran 1919 gecesi Rauf Bey (Orbay), Ali Fuat Bey (Cebesoy), Albay Refet Bey’in (Bele) de görüşlerini alarak Cevat Abbas’a bir genelge yazdırdı ve şifreli olarak telgrafla yurdun çeşitli merkezlerine gönderdi. Bu genelgede yer alan başlıca maddeler şunlardır: Vatanın ve milletin istiklâli tehlikededir; merkezî hükûmet, üzerine düşen vazifeyi yerine getirememektedir; milletin istiklâlini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır; milletin durumunu gözden geçirmek ve haklı sesini dünyaya duyurmak için her türlü etkiden uzak, millî bir kurulun toplanması gereklidir; Anadolu’nun güvenlik bakımından en emin yeri olan Sivas’ta millî bir kongre toplanacaktır; bu nedenle bütün vilayetlerin her sancağından, milletin güvenine sahip üç temsilcinin, mümkün olduğu kadar hızla Sivas’a hareket etmesi gerekmektedir; bu durum, millî bir sır olarak gizli tutulacak, temsilciler gerekli görülen yerlerde kendilerini tanıtmadan yolculuk edeceklerdir; Doğu illeri adına 10 Temmuz 1919’da Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. Amasya Genelgesi, bir anlamda bir bağımsızlık bildirisi olup Millî Mücadele’nin ilk resmî bildirisidir. Millî egemenliğin ve onu gerçekleştirebilecek tek güç olarak, milletin önemini vurgular. Amasya Genelgesi’nin gizli kalması istenmişse de kısa zamanda duyularak, yurdun her yanından Sivas’a gönderilmek üzere temsilciler seçilmeye başlandı. İtilâf Devletleri bu hareketten rahatsız olmaya başladığından, İstanbul Hükûmeti’ne, Mustafa Kemal’i geri çağırması için baskı yapmaya başladı. 10 Temmuz 1919’da bölgesel nitelikte olan Erzurum Kongresi’nden hemen sonra ulusal nitelikte Sivas Kongresi’nin toplanması, bu genelge ile mümkün oldu.

(22 Haziran 1919)

Şifre : 194 22 Haziran 1335

(22 Haziran 1919) Tamim

1. Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir. Merkezî hükûmetimiz İtilâf Devletlerinin tesir ve denetimi altında kuşatılmış bulunduğundan, üzerine aldığı sorumluluğun icaplarını yapamamaktadır. Bu hâl milletimizi yok olmuş tanıttırıyor. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. Milletin hâl ve vaziyetini göz önünde tutmak ve haklarının sesini cihana işittirmek için her türlü tesir ve denetimden uzak bir millî heyetin varlığı elzemdir. Bunun için haberleşerek, mahzar üç kadar kişinin mümkün olan suratle yetişmek üzere hemen yola çıkarılması her taraftan gelen teklif ve millî arzu üzerine Anadolu’nun her bakımdan en emin mahalli olan Sivas’ta millî bir kongrenin süratle toplanması kararlaştırılmıştır. Bunun için tekmil Osmanlı vilâyetlerinin her sancağından ve parti ihtilâfları nazarıdikkate alınmaksızın muktedir ve milletin itimadına mazhar üç kadar kişinin mümkün olan suratle yetişmek üzere hemen yola çıkarılması icap etmektedir. Her ihtimale karşı bunun bir millî sır hâlinde tutularak dağdağaya mahal verilmemesi ve lüzum görülen mahallerde seyahatin kendini tanıtmadan yapılması lâzımdır.

2. Doğu Vilâyetlerimiz adına 10 Temmuz’da Erzurum’da toplanması kararlaştırılan kongre için söz konusu vilâyetlerin Müdafaa-i Hukuku Milliye ve Redd-i İlhak cemiyetlerinden seçilen üyeler zaten Erzurum’a doğru yola çıkarılmışlardı. O vakte kadar diğer vilâyetlerimiz delegeleri de Sivas’a varabileceklerinden Erzurum Kongresi’nin üyeleri de uygun görecekleri zamanda genel toplantıya dahil olmak üzere Sivas’a hareket edeceklerdir.

3. İşbu maddelere göre delegelerin Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye cemiyetleri ve belediye riyasetleri ve başka şekillerde seçilmesi ile hareketleri hakkındaki yüce vatanperver aracılığınızı ve isimleri ile hareket zamanlarının telgrafla bildirilmesini istirham ederim.

4. Bu telgrafın gelişinin hemen bildirilmesi rica olunur.

Mustafa Kemal

Hüsrev, Kazım, Ali Fuat, Hüseyin Rauf

Amasya

Kaynak : Atatürk’ün Bütün Eserleri, C.3, s.107.