ARJANTİN, Güney Amerika’da devlet. Kuzeyinde Bolivya ve Paraguay, doğusunda Brezilya ve Uruguay, batısında Şili yer alır. Yüzey Biçimleri: Batı sınırları boyunca uzanan And Dağları, en yüksek noktasına Mendoza’nın batısında Aconcagua Dağı ile ulaşır (6.959 metre). Burası batı yarımküresinin en yüksek yeridir. Güneydeki Andlar’a buzulçağı biçim vermiştir ve dağların tepeleri her zaman karlıdır. Arjantin’in diğer karakteristik yüzey biçimleri, Colorado ve Negro ırmaklarının alüvyon ovalarıdır. And Dağları’ndan sürüklenip getirilen alüvyonlu topraklar geniş bir örtü gibi doğuya doğru uzanır. Kuzeyde, ekimden nisana dek süren yağmur mevsimindeki seller sayısız kanallar oluşturur; kurak mevsimde aynı yerlerde kum setleri oluşur. Bütün bu ovaların akarsuları Paraguay, Parana, Plata ırmaklarının su sistemiyle toplanır ve Atlas Okyanusu’na akar. Ancak Rio Carcarana’nın güneyinde dağlardan gelen akarsular pampalarda kaybolur ve okyanusa ulaşamaz. Arjantin’in orta kesimindeki kumlu ve killi ovalar (pompa) doğuya doğru önemli yükselti göstermeden uzanır. Bu ovaların tekdüzeliğini güneyde Ventana ve Tandil sıradağları, batıda ise Cordoba Sierralar sınırlar. Daha güneyde Patagonya yaylaları başlar. Andlar’dan doğuya doğru basamak basamak alçalan bu kıraç yaylalarda akarsuların açtığı derin vadiler görülür. İklim: Arjantin’de (güney yarımküresindeki öteki ülkelerde olduğu gibi) ilkbahar eylül-ekim aylarında; yaz, aralık ve ocakta başlar. Isı kuzeyden güneye doğru azalır. Kuzeyde yazlar sıcak ve bol yağışlıdır. La Plata ırmağı dolayları ve kıyılar kısa süreli soğuk dalgalarına karşın ılımlı ve nemlidir. İç bölgelerde ise kuru bir kara iklimi egemendir. Buenos Aires ve çevresinde yağış ortalama yılda 1.200 mm’yi bulur. Bu miktar, And eteklerinde 200 mm’ye, güneyde 200 mm’nin altına düşer. Patagonya’ya hemen hiç yağmur düşmez. En güney uçta ısı 9°C’yi geçmez. Bitki Örtüsü ve Yabanî Hayvanlar: Güney Andlar’da yer alan Göller Bölgesi Arjantin’in çam ormanlarıyla kaplı en ağaçlık bölümüdür. Daha kuzeyde ve Andlar’ın doğu eteklerinde tropik ormanlar vardır. Bunların dışında Arjantin topraklarının çoğunluğu çayırlık ve çalılıktır; yer yer ağaçsı bitkiler görülür. Pampalarda çayırlar ve tahıl ekimine elverişli tarım alanları uzanır. Patagonya’da çöllerin yüzeyinde çalılıklar görülür. En güneyde, Ateş Ülkesi denilen Tierra del Fuego’da alçak dağların yamaçlarında çam ormanları vardır. Kuzeydeki Paraguay ve Parana havzalarındaki tropik bölgeler, maymun, tapir, dev karınca yiyenler, jaguar, geyik ve çeşitli kemirgenlerin yurdudur. Daha aşağılarda zengin çayır ve çöl hayvan çeşitleri görülür. Lamanın atası sayılan quanaco, puma ve armadillo, Arjantin doğasının ilginç hayvanlarıdır. Nüfus ve Şehirler: 1850’den itibaren artmaya başlayan göç sonrası (en yoğun göç akını 1901-1910 arasında oldu, 1850’de nüfus 800.000’di) İtalyanlar ve İspanyollar bölgeye yerleşti. Bunları sırasıyla Fransızlar, Polonyalılar, Ruslar, Almanlar ve çoğu Osmanlı yönetimi döneminde göç etmiş Lübnanlılar izledi. Ekonomisi ve dış ticareti, tarım ve hayvan ürünlerine dayandığı halde kırsal nüfus, kentsel nüfusa oranla daha azdır. Ekonomi: Dışsatımda dondurulmuş et ve öteki hayvan ürünleriyle buğday, şarap vb. tarımsal ürünler baş yeri alır. Bununla beraber Arjantin, Lâtin Amerika’nın en ileri sanayi ülkesidir. Başlıca tarımsal ürünler tahıl (özellikle buğday ve mısır), şekerkamışı (yılda 1.5 milyon ton kadar şeker üretilir), pamuk, tütün, mate, yağlı tohumlar (dünyanın en önemli keten tohumu üreticisidir) ve meyvelerdir (üzüm ve özellikle yılda 2.481.000 ton şarap). Ülkenin geniş bölümü kurak olup buralarda verim düşüktür. Ancak “haciendas” denilen geniş çiftliklerde tarım ve hayvancılıkta ileri yöntemler uygulanır. Çok çeşitli olan yeraltı kaynakları ve imalat sanayii üretimlerinin çoğu ulusal tüketime yönelmiştir. Dokuma, şeker, un ve unlu maddeler, çelik, petrol ve metan gazı üretimleri dikkat çekici bir düzeydedir. Elektrik üretimi 30 milyar kws’ı bulur. Tarih: 300 yıl boyunca İspanyol sömürgesi olan Arjantin 1816’da bağımsızlığına kavuştu. Ekonomisi yabancı sermayeye dayalı olan ülkede toplumsal açıdan büyük eşitsizlikler vardır. Emekçi kesimin geliri son üç yılda oldukça azalmıştır. Bu nedenle ülkede sürekli olarak siyasî bunalımlar baş göstermektedir. 1972-76 yıllarındaki kısa bir demokratik yönetimden sonra (Juan-Maria Peron dönemi), uzun yıllar askerî bir cunta tarafından yönetildi. Arjantin’den 500, İngiltere’den 13.000 km uzaklıktaki Falkland Adaları, 1982’de Arjantin ile İngiltere arasında silâhlı bir çatışmaya yol açtı. 1832-1833 yıllarında İngiltere tarafından işgal edilen, 1842’de Britanya’nın sömürgesi hâline getirilen Falkland üzerinde Arjantin’in hak iddia etmesi üzerine Arjantin 2 Nisan 1982’de Falkland Adaları’na çıkartma yaptı. Bunun üzerine İngiltere “Falklandlıların kendi kaderlerini kendilerinin tayin etme hakkını korumak üzere” Falkland’a bir donanma gönderdi. Bir ay kadar süren savaş sonunda Arjantin birlikleri 14 Haziran 1982’de İngiliz birliklerine teslim oldular. Savaş, Arjantin’de yeni bir rejim bunalımına yol açtı. General Galtiere görevden alınarak yerine General Reynaldo Bignone getirildi. Artan muhalefet karşısında 30 Ekim 1983’te seçime gidildi ve seçimleri Radikaller kazandı, Raul Alfonsin devlet başkanı oldu. Askerî yönetim, Bignone döneminde kabul edilen bir yasa ile dönemin sorumlularını güvence altına almıştı. Bu yasayı yürürlükten kaldıran Alfonsin yönetimi, cunta yöneticilerini mahkeme önüne çıkarttı. Üniversite özerkliği ve basın özgürlüğü yeniden sağlandı. Uzun süre IMF ile anlaşmaya yanaşmayan Alfonsin yönetimi, yılda %1000’i aşan enflasyonu denetim altına alabilmek ve ekonomik istikrarı sağlamak için 14 Haziran 1985’te Austral Planı adı altında yeni bir ekonomik önlemler paketini uygulamaya koydu. Aynı yıl para birimi değiştirilerek 1.000 pesoya eşdeğer “austral” para birimi kabul edildi. Alfonsin yönetimiyle ülkede demokrasiye geçildiyse de zaman zaman başarısız darbe girişimleri oldu. Mayıs 1989’da yapılan seçimlerde Alfonsin, cumhurbaşkanlığını, oyların %47’sini alan Peronist aday Carlos Menem’e (El Turco) bıraktı. Kasım 1999’daki başkanlık seçimlerini ise Peron karşıtı muhalefet adayı Fernando Alvarez de la Rua kazandı. 20 Aralık 2001’de istifa etti. Çıkan olaylar sonunda devlet başkanlığına gelen Eduardo Duhalde yönetimi Ocak 2002’de sabit kur sistemini terk edip pesoyu devalüe etti. 25 Mayıs 2003’te seçilen Nestor Kirchner, Arjantin tarihinde yeni bir dönemi başlattı. Yapılan çalışmalar sonunda 100 milyar dolarlık borcunu yüzde 70’inin silindiği açıklandı.
ARJANTİN
Resmî adı : Arjantin
Yüzölçümü : 2.780.400 km2
Nüfus : 39.311.000 (2005)
Başkent : Buenos Aires
Resmî dil : İspanyolca
Dinler : % 91 Katolik, % 9 diğer[1990]
Para birimi : Peso (ARS)