ANTALYA, Akdeniz Bölgesi’nde il. İl toprakları, Antalya Körfezi’nin iki yanında, batıdan doğuya yay şeklinde uzanır. Batıda, Kalkan limanının batısında Kocaçay ağzından doğuda, Gazipaşa-Anamur arasında Kalediran Deresi’ne kadar Akdeniz kıyılarının uzunluğu 500 km’yi geçer. Batıda Muğla, kuzeyde Burdur, Isparta ve Konya, doğuda yine Konya ve Karaman illeriyle sınırlanır. Yüzey Biçimleri: Antalya Körfezi’nin çevresinde yarım daire çizen Antalya’nın toprakları kıyı şeridi dışında genellikle dağlıktır. İlin doğusunda ve güneybatı sınırlarında Batı Toros Dağları uzanır. Sıradağlar güneye doğru bir yelpaze gibi açılarak yer yer denize kadar iner. Kıyılar boyunca birçok koy, körfez, küçük adalar ve burunlar vardır. Körfezin batısı dağlık Teke bölgesidir. Bu bölgenin doğusunda, Kırlangıç Burnu’nda son bulan Tahtalı Dağ (2.366 metre) yer alır. Tahtalı Dağ’ın batısında Bey Dağları (3.080 metre) yükselir. İki dağ dizisini Alakır Çayı ayırır. Bey Dağlarının batısında Elmalı Ovası uzanır. Ovanın batısında Elmalı Dağları (Akdağ tepesi 3.024 metre) yer alır. Körfezin doğusunda, kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda sıradağlar uzanır. Bunların başlıcaları Şeytan Dağı (2.403 metre) ve Geyik Dağı’dır (2.890 metre). Bu iki dağ Konya-Antalya sınırını oluşturur. Antalya topraklarının yaklaşık % 13’ünü kaplayan ovaların başlıcaları; Antalya Ovası, Finike Ovası, Alanya Ovası, Kasaba ve Demre Ovaları ile Tekirova’dır. İlin en büyük ovası olan Antalya Ovası, körfezin kuzeyinde deniz kıyısından başlar, dağların eteklerine dek uzanır. Ova kıyıdan içeriye doğru basamaklar hâlinde düzlükler oluşturur. Akarsular ve Göller: Akarsuların çoğu düzensizdir; yaz sonuna doğru suları azalır ve bazıları kurur. Başlıcaları; Manavgat, Aksu, Köprü, Düden, Dim ve Alara çaylarıdır. Torosların güney yamaçlarının sularını toplayarak Akdeniz’e dökülen bu akarsular dere ve çay görünümündedir. Antalya’nın en önemli akarsuyu, akışı düzenli olan Manavgat Çayı’dır. İl sınırları içinde önemli sayılabilecek göl yoktur; Söğüt Gölü ve Avlan Gölü gibi küçük göllerden başka Oymapınar, Alağır ve Korkuteli baraj gölleri vardır. İklim: Antalya’da tipik Akdeniz iklimi görülür. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Dağlık kesimlerde yazlar daha serin, kışlar da soğuk olur. Yağışların % 66’sı kış aylarına rastlar. Kıyılara ve ovaya kar hiç düşmez ve don görülmez. Bitki Örtüsü: Antalya’nın doğal bitki örtüsü, bodur ağaççıklardan çam türü iğne yapraklılara kadar büyük çeşitlilik gösterir. Yamaçların kıyılara yakın kesimleri makilerle kaplıdır. Buralarda fundalıklar, meşeler, defne, sandal ağaçları yaygındır. Orman, kıyıdan başlayarak 700-800 metreye kadar, kışın yapraklarını dökmeyen çalılıklardan oluşan maki görünüşündedir. Ormanın üst sınırı 2.000-3.000 metreye varır. Daha yükseklerde alp çayırları görülür. Toprağın bol su aldığı yerlerde çınar, keçiboynuzu ve yabani zeytin ağaçları vardır. Ormanın doğal güzelliklerini koruduğu yerler, erişilmesi güç olan kesimlerdir. Ekonomi: Antalya ekonomisi tarım ve turizme dayanır. Verimli topraklarında çeşitli tarım ürünlerinden buğday, arpa ve yulaf; ayrıca pamuk, susam, soğan, yer fıstığı, nohut ve 35 bin hektar alan üzerinde sebze yetiştirilir. Seracılıkta en ileri olan ilimizdir. 32 bin hektarlık seralarda yetiştirilen domates, biber, fasulye, patlıcan, hıyar, kavun ve karpuz, yurt içi ve dışında satılır. Meyvecilikte çok ileridir. En çok muz, portakal yetişen ilimiz Antalya’dır. Mandalina, limon, greyfurt, Antalya’nın başta gelen gelir kaynağıdır. Zeytincilik oldukça gelişmiştir. Meyvecilikte çok ileri durumdadır. Elma, armut, erik, ayva, şeftali, kayısı, üzüm, iğde, keçiboynuzu, kızılcık ve diğer meyveler yetişir. Tarımda sulama, gübreleme, ilaçlama ve modern araç kullanma en üstün seviyededir. Orman ürünleri bakımından zengindir. Reçine üretiminin dörtte biri bu ilimizden sağlanır. Tomruk ve direk üretimi fazladır. Avakado ve pikan cevizi yetiştirilmesi için çalışmalar yapılmaktadır. Meraların azalması sebebiyle hayvancılık gelişmemiştir. Keçi ve koyun azalırken sığır artmaktadır. Balıkçılık bakımından da zengindir. Akkaya, kuzubalığı, çıplak leka, lakuz, orfoz, akya, mercan, fargri, tranca, çipura balıkları ile istakoz, karides, mürekkep balığından supya, klamanya ve ahtapot, avlanan balık türlerinin başlıcalarıdır. Antalya, yeraltı kaynakları (madenleri) bakımından zenginse de, bu madenlerden krom, borit, alüminyum ve mangenez, az miktarda işletilmektedir. Boksit, fosfat, bitümlisist ve mermer yatakları henüz işletilmemektedir. Sanayi sektörü pek gelişmemiştir. Adana, hem tarım, hem sanayide geliştiği halde, Antalya sadece tarım sahasında gelişmiştir. Başlıca sanayi tesisleri, Antalya Elektrometalürji Sanayi TAŞ’nin Ferrokrom ve Karpit Fabrikası, Pamuklu Dokuma Fabrikası, pil, bahçe traktörü, kiremit, tuğla, mobilya, un, çırçır, konserve, bisküvi, yağ, meyve ve sebze fabrika ve atelyeleridir. Antalya’nın enerji ihtiyacının mühim bir kısmı Kepez hidroelektrik santralinden karşılanır. Turistik Yerler: Kent içinde: Hadrianus Kapısı, Yivli Minare, Karatay Medresesi, Hıdırlık Kulesi, Antalya’nın 30 km kuzeybatısında Karain Mağarası (Neandertal adamı kalıntıları), Döşemealtı beldesinde Kocain Mağarası, Antalya’nın 26 km güneybatısında bölgenin ikinci ve önemli tarihöncesi yerleşimi Beldibi Mağarası, Aksu’da Perge antik kenti, Güllük Dağı (Termessos) Millî Parkı (bir bölümü Korkuteli ilçesinde), Beydağları (Olimpos) Millî Parkı (bir bölümü Kumluca ilçesinde). Alanya ve yöresi: Sultan Alaeddin Keykubad tarafından yaptırılan tersane, Alanya Kalesi, Damlataş Mağarası. Serik ve yöresi: Kentin yaklaşık 9 km uzağında 15.000 kişilik Aspendos (coğrafyacı Strabon, şehrin Argoslular tarafından kurulmuş olduğunu yazar) Tiyatrosu, surları Helenistik dönemden kalma Roma döneminin, en önemli yapısıdır. İbradı ve yöresi: Ürünlü köyü yakınlarında Altınbeşik. Düdensuyu Mağarası. Kaş ve yöresi: Ksantos ve Patara antik şehirleri. Manavgat ve yöresi: Manavgat’ın 7 km güneybatısında tapınaklar, agora, gimnasium ve tiyatronun bulunduğu Side (Antik Çağ’da Pamfiyla’nın en önemli liman şehri). Kale ve yöresi: ilçe merkezi yakınında Mira antik şehri, Kekova Adası kıyılarında deniz suları altında şehir kalıntıları. Akseki ve yöresi: İlçeye bağlı Cevizli bucak merkezi yakınında, Türkiye’nin bilinen en derin (330 metre) mağarası olan Düdencik Mağarası.

ANTALYA (07)

Akdeniz Bölgesi’nin batı bölümünde, Akdeniz kıyısında kent; il merkezi; Türkiye’nin nüfusu en hızlı artan kentlerinden biridir. Yüzölçümü 2.020 km², nüfusu 714.129 (2000). İlkçağ’da, kuruluş yerinin önemi gereği kısa zamanda ilgileri üzerinde toplayan kent ve yöresi, Pamfilyalılar’ın egemenliğinden Roma hâkimiyetine geçti. 860’ta Abbasiler tarafından fethedildiyse de kısa bir süre sonra Bizans tarafından tekrar ele geçirildi. 1207’de Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından kuşatılan kenti, Alettin Keykubat fethetti. Anadolu Selçuklu Sultanlığı’nın son dönemlerinde kent ve yöresi, 14. yüzyılda Hamitoğulları’nın egemenliği altına girdi. Bu kola, Tekeoğulları adı da verilir. Nitekim, yöre bir süre Teke Yarımadası adıyla anıldı. 1423’te Osmanlı egemenliği altına giren Antalya 18. yüzyılda 80 burçlu bir kale içinde 3.000 ev ve kale dışında 24 mahalleden oluşmaktaydı. Kurtuluş Savaşı sırasında İtalyanlar tarafından işgal edildi. Ancak kurtarıldıktan sonra cumhuriyet döneminde il merkezi yapıldı. Ahi Yusuf Çelebi Mescidi, Antalya Bölge Müzesi, Bali Bey Camisi, Hadrianus Kapısı, Hıdırlık Kulesi, Karatay Medresesi, Korkut Cami (Kesik Cami), Mehmet Paşa Camisi, Yivli Minare gibi tarihî eserler, kent ve yöresinin ünlü mimarî yapıtları arasındadır. Antalya’nın tarihî çekirdeğini oluşturan ve korunmaya alınmış olan Kaleiçi Mahallesi çevresindeki surlardan birkaç burç, kuleler ve duvar kalıntıları kalmıştır. Diğer kulelerden farklı olan, surların güneydoğusundaki Hıdırlık Kulesi 16 metre yüksekliktedir. Eski yazarlara göre bir anıtmezar olarak yapılan kulenin altı kare, üstü daire planlıdır. Antik dönemden kalan en ünlü yapı, Hadrianus Kapısı’dır (130). Anadolu Selçuklu eseri olan Yivli Minare, Antalya’nın simgesi sayılır. I.Alaeddin Keykubad’ın yaptırdığı bir camiden kalan bu minarenin yanına, Hamidoğulları döneminde yeni bir cami, bunun hemen yanında Alaeddin Medresesi diye de bilinen Atabey Armağan Medresesi (1239) yapılmıştır. Ahiyusuf Mescidi (1249), türbesiyle birlikte bir külliye oluşturur. Yine Anadolu Selçuklu döneminden kalan Karatay Medresesi (1250), mihrabı olduğu için Karatay Camii diye de bilinir. Caminin mihrabı, Selçuklu oyma sanatının bir örneğidir. Kuyucu Murad Paşa’nın yaptırdığı Muratpaşa Camii (1570), şehirdeki en önemli Osmanlı yapısıdır.

ANTALYA

Yüzölçümü            :  20.723 km²

Nüfusu                 :  1.719.751 (2000)

İlçe sayısı             :  15

İl trafik kodu         :  07

ANTALYA’NIN İLÇELERİ

İlçe                      İlçe Nüfusu

Merkez                       714.129

Akseki                          42.467

Alanya                        257.671

Elmalı                           40.041

Finike                           42.087

Gazipaşa                       44.541

Gündoğmuş                   21.513

İbradı                           10.826

Kale                             22.170

Kaş                              47.519

Kemer                          55.092

Korkuteli                       51.580

Kumluca                       61.370

Manavgat                    199.385

Serik                          109.360

Toplam (2000):     1.719.751