ADIYAMAN, büyük kısmı Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde kalan il ve aynı ilin merkezi olan kent. 1954’e kadar Malatya’ya bağlı bir ilçeyken sözü geçen tarihte il hâline getirildi. Kuzeyde Malatya, doğuda Diyarbakır ve Şanlıurfa, güneyde Şanlıurfa ve Gaziantep, batıda Kahramanmaraş illeri arasında kalır. Yüzey Biçimleri: İlin güney ve güneydoğu sınırlarını çizen Fırat ırmağından kuzeye çıkıldıkça arazi yükselir. Torosların uzantıları olan Malatya dağlarında 2.500 metreyi bulan doruklara ulaşılır. Düzlükler daha çok akarsu kıyılarındadır. Adıyaman’ın doğal bitki örtüsü çoğunlukla bozkır görünümündedir. Kimi dağlık yörelerde küçük meşelikler, su kıyılarında söğüt ve kavak ağaçları yer alır. Fırat ırmağından başka; Fırat’la bağlanan Taraksu, Kâhta çayı, Kalburcu, Göksu; Göksun aracılığıyla Ceyhan’a bağlanan Aksu, öteki akarsulardır. Fırat üzerindeki Atatürk Barajı, Türkiye’nin en büyük barajıdır. İlde, Gölbaşı gölleri adıyla bilinen üç göl ile Çelikhan ilçesinde Abdülharap Gölü bulunmaktadır. İl topraklarının üçte birinde tarım yapılır; yarıya yakını çayır, mera ve otlak; geri kalan alanlar ise dağlık, taşlık, ormanlık yerlerdir. İklim: Yazları sıcak, kışları oldukça sert geçen iklimi karasal bir nitelik taşır. Kuzeydeki dağlık kesimlere kışın çok kar yağar; kimi zaman yollar kapanır. Güneyde ise kışlar ılık ve yağışlı, yazlar sıcak ve kuraktır. Ekonomi: İlde halkın büyük çoğunluğu tarım ve hayvancılıkla uğraşır. Tahıl, pamuk ve tütün, başlıca tarım ürünleridir. GAP kapsamında sulanan alanlarda verim oldukça fazladır. Koyun ve kıl keçisi en çok yetiştirilen hayvanlardır. Sanayi alanında Türkiye’nin en geri illerinden biri olan Adıyaman, kalkınmada öncelikli iller kapsamındadır. Süt ürünleri, pamuklu dokuma, yem ve çimento fabrikaları, ilin sayılı sanayi kuruluşlarıdır. Küçük çapta dericilik, dokumacılık yapılır. İlde petrol üretimine de geçilmiştir. Turistik Yerler: Adıyaman ve yöresi: Adıyaman merkezinde, 7. yüzyılda Emevî Komutan Mansur bin Cavana tarafından yaptırılan Adıyaman Kalesi (Hısn-ı Mansur); Adıyaman Müzesi’nde (Kâhta ve Samsat’taki höyük kazılarından ve öteki eski yerleşme alanlarından çıkarılan buluntular), Adıyaman Ulucami (yeniden yapımı 1863); Kab Camii (1768); Eski Saray Cami (1638). İl merkezine 5 km uzaklıkta tarih öncesinden Pirin Mağaraları. Kâhta ve yöresi: Nemrut Dağı tümülüs ve tapınağı; ilçenin kuzeyindeki Nemrut Dağı Millî Parkı’nda MÖ I. yüzyıldan, Kommagene Krallığı döneminden anıt mezar ve tapınak; İran ve Yunan sanatının karışımı büyük boyutlu heykel kalıntıları; Kocahisar (Eski Kâhta) köyü yakınında Kommagene Krallığı’nın başkenti Arsameia kalıntıları. Yine Kocahisar yakınında Hititler döneminden (MÖ 9. yüzyıl) kalma Kâhta Kalesi; Kâhta Çayı’nın kollarından Cendere üzerinde Kommagenelilerce veya Romalılarca yapıldığı sanılan iki bin yıllık Cendere Köprüsü.
ADIYAMAN (02)
Adıyaman ilinin merkezi kent. 1954’te il merkezi oldu. Yüzölçümü 1.507 km2, nüfusu 249.530 (2000). Orta Çağ’da kurulan bir kenttir. Kesinlik kazanmamakla birlikte, bir İlkçağ kentinin yerine kurulmuş olabileceği görüşü de vardır. Kurulduğu dönemde adı Hısn Mansur olan kentin bu adının Emevi kumandanlarından Mansur bin Cavana’dan geldiği söylenir. Müslümanlığın ilk devirlerinde, devleti Bizans’a karşı koruyan önemli kalelerden biriydi. 10. yüzyıldan 16. yüzyılın başına kadar Bizanslıların, Haçlıların, Selçukluların, Memlûklerin egemenliğinde yaşadı. 1516’da I. Selim (Yavuz) tarafından Osmanlı topraklarına katıldı. Türkler tarafından kente “Adıyaman” adı verildi. Kentte az sayıda tarihî eser vardır. Bunlardan Adıyaman Kalesi (Hısn-ı Mansur) bugün yıkık durumdadır. Ulucami, Dulkadıroğulları döneminde yapılmıştır. Adıyaman Müzesi’nde (1982), Adıyaman ilinde yapılan kazılardaki buluntular, Roma ve Selçuklu sikkeleri sergilenir.
ADIYAMAN
Yüzölçümü : 7.033 km2
Nüfusu : 623.811 (2000)
İlçe sayısı : 9
İl trafik kodu : 02
ADIYAMAN’IN İLÇELERİ
İlçe İlçe Nüfusu
Merkez 249.530
Besni 108.667
Çelikhan 20.271
Gerger 27.208
Gölbaşı 52.988
Kahta 114.994
Samsat 12.541
Sincik 21.828
Tut 15.784
Toplam (2000): 623.811