ANADOLU BEYLİKLERİ, 12. yüzyılın sonlarında Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde kurulan küçük Türk beylikleri. Bu beyliklerin başındakiler genellikle Selçuklu valisi ya da uç beyleriydi. O dönemde Moğolların sıkı baskısı altında giderek güçsüzleşen Selçuklu Devleti çökmek üzere olduğundan, bu beylerin her biri onun yerini almak istiyordu. Bu yüzden sayıları yirmiyi geçen Anadolu Beylikleri, 12. yüzyılın sonlarından 14. yüzyılın ortalarına dek birbirleriyle savaştılar. Güçlü olanlar küçükleri yenip kendilerine kattıklarından, sayıları zamanla azaldı. Başlangıçta, en güçlüleri Karamanoğulları ile Germiyanoğulları’ydı. Osmanoğulları bunlara göre çok güçsüzdü. Kıyı beylikleri kurulunca Germiyanoğulları da güçsüzleşti ve bir iç beylik durumuna düştü. Osmanoğulları, Marmara kıyılarını aldı; Karasioğullarını ortadan kaldırıp Rumeli’ye geçtiler. Böylece Anadolu iktidarının en güçlü adayı olarak ortaya çıkan Osmanoğulları, beyliklerin kimi kentlerini satın alarak, kimilerini de akrabalık yoluyla ele geçirerek Anadolu kesiminde çok güçlendi. Karamanoğulları, Osmanoğulları’nı yok etmek için Anadolu beyleri, Memlûkler, Akkoyunlular, Bizanslılar, Rumlar ve Macarlarla birleşti. Fakat her defasında Osmanoğulları’na yenilerek biraz daha güçten düştüler. Sonunda Osmanoğulları tarafından tümü ortadan kaldırılarak Anadolu’da Türk birliği gerçekleştirildi. Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde kısa ya da uzun bir süre egemenlik kuran beylikler alfabetik sıraya göre şunlardır: Alaiye Beyliği (Alanya), Artukoğulları (Mardin, Diyarbakır), Aydınoğulları (Aydın), Candaroğulları ya da İsfendiyaroğulları (Kastamonu, Sinop), Danişmendoğulları (Amasya, Tokat, Sivas, Yozgat, Çorum, Malatya), Dulkadiroğulları (Elbistan, Maraş), Eretna Beyliği (Kayseri, Sivas), Eşrefoğulları (Beyşehir), Germiyanoğulları (Kütahya yöresi), Hamitoğulları (İçel, Antalya), Hüsamettin Çobanoğulları (Kastamonu), İnançoğulları (Denizli), İzmiroğlu Beyliği (İzmir), Kadı Burhanettin Beyliği (Kayseri, Sivas), Karamanoğulları (Karaman, Konya), Karesi Beyliği (Balıkesir), Mengücekoğulları (Kemah, Erzincan), Menteşoğulları (Muğla), Osmanoğulları (Bilecik, Bursa), Pervaneoğulları (Sinop), Ramazanoğulları (Adana), Sahipataoğulları (Afyon), Saltukoğulları (Erzurum), Saruhanoğulları (Manisa).

İLK ÇAĞDA ANADOLU UYGARLIKLARI

Anadolu

Anadolu, tarihteki en eski uygarlık merkezlerinden biridir. Anadolu’da, insanların yaşadığı ilk yer, Antalya çevresindeki Karain, Beldibi ve Belbaşı mağaraları olmuştur. Bu mağaralarda rastlanan mağara resimleri, taştan ve kemikten aletler, Anadolu’da Yontma Taş Devri’nin yaşandığını kanıtlamaktadır. Cilalı Taş Devri’nden kalma Diyarbakır Çayönü, tarihin ilk tarımsal üretim merkezidir. Konya Çatalhöyük, dünyanın ilk toplu yerleşim merkezidir. İlk kent yerleşiminin görüldüğü yer kabul edilen Çatalhöyük’te ev temellerine ve tapınağa rastlanmıştır. Maden Devri’nde; Truva (Çanakkale), Alişar (Yozgat), Alacahöyük (Çorum) ve Hacılar (Burdur), önemli yerleşim merkezleri olmuştur.

İlk Çağda Anadolu

· Anadolu’da tarih çağları, Mezopotamya’dan yaklaşık 1300 yıl sonra başlamıştır.

· MÖ 2000’li yıllarda Anadolu’ya ticarî amaçlarla gelen Asurlu tüccarların, Sümer çivi yazısını getirmeleriyle Anadolu’da tarih çağları başlamıştır.

· İlk Çağda Anadolu’da kurulan uygarlıklar şunlardır: Hititler, Frigler, Lidyalılar, Urartular ve İyonlar.