ARTVİN, Karadeniz Bölgesi’nin doğu bölümünde, Gürcistan sınırında il ve bu ilin merkezi olan kent. Kuzeyde Gürcistan, doğuda Ardahan, güneyde Erzurum, batıda Karadeniz ve Rize ile çevrilir. Yüzey Biçimleri: Çoruh ırmağının iki bölüme ayırdığı dağlık Artvin toprakları genellikle sarptır. Ovalar bütün toprakların % 0,2’sini oluşturur (1487,2 hektar). İl topraklarının % 79,8’ini dağlar kaplar. Doğu Karadeniz dağlarının uzantıları ve ilin en yüksek noktası olan bu dağların en yükseği, Erzurum, Rize, Artvin illerinin ortak sınırındaki Kaçkar Dağı’dır (3.932 metre). Ayrıca 2.500 metre üstünde pek çok doruk yer alır. Ovalar çok az olmasına karşın kıyıda taraçalar ya da alüvyon düzlükleri vardır. İlin kalan bölümlerine yaylalar ve vadiler egemendir. Akarsuların açtığı vadiler dar ve derindir. Çoruh ırmağının açtığı 150 km uzunluğundaki Çoruh vadisi dışında Berta-Ardanuç sularının açtığı vadilerle Murgul ve Barhal vadileri bulunur. İklim: Kıyılar ılık ve yağışlıdır. İç bölgelerde kışlar kar yağışlı, yazlar serin geçer. En sıcak ay ağustostur. Bir yılda 39 gün don olur. Merkez ilçe yılda 645 mm yağış alırken, kıyıdaki Hopa 2.058 mm yağış alır. Akarsular ve Göller: İlin en önemli akarsuyu Çoruh Irmağı’dır. Erzurum’dan gelen, Oltu suyu ve Berhal deresiyle Murgul suyunu alan ırmak daha sonra Gürcistan topraklarına girer. Oltu ve Tortum çayları, Murgul deresi, İçkale suyu, Berta, Klaskur, Deviskel dereleri ve Ardanuç suyu, ilin öteki akarsularıdır. Buzul diplerinde pek çok göl oluşmuştur. Bu göllerden birkaçı Karagöller, diğeri de Akgöl anıyla anılır. Göller alabalık yönünden zengindir. Jeolojik olarak il toprakları volkanik kayaçlar bakımından zengindir. Bitki Örtüsü ve Yaban Hayvanlar: 275.132 hektarlık ormanlar genellikle iğne yapraklılardan oluşur. Kayın, diğer egemen türdür. Tarıma elverişli toprakların azlığı nedeniyle ormanlar tahrip edilmektedir. 107.301 hektar iğne yapraklı, 118.306 hektar yayvan yapraklının bulunduğu ormanların 124.634 hektarı normal koru, 74.560 hektarı bozuk koru, 1.650 hektarı normal baltalık ve 74.285 hektarı da bozuk baltalıktır. Ormanlarda tavşan, yaban keçisi, karaca, domuz, kurt, çakal, tilki, ayı, susamuru, sansar, porsuk gibi av hayvanlarıyla; çulluk, yaban ördeği, üveyik, keklik, yaban horozu, karatavuk, ardıç gibi kuşlar ve göllerde alabalık, sazan, yayın, bıyıklı gibi balık türleri bulunur. Ekonomi: Yoğun yağış nedeniyle il toprakları zengin bir bitki örtüsüyle kaplıdır. İlde yetiştirilen ve Türkiye yaş çay yaprağı üretiminin yüzde dokuzunu oluşturan çay, Arhavi, Hopa ve Kemalpaşa’daki fabrikalarda işlenir. Özellikle kıyı yamaçları ormanlarla kaplıdır ve il topraklarının yarısı ormanlıktır. Bu ormanlardan alınan tomruklar, fabrika ve atölyelerde işlenir. İl, yeraltı kaynakları açısından da zengindir. Çıkarılan zengin bakır cevheri Murgul ilçesindeki tesislerde işlenir. Betonit, altınlı ve gümüşlü cevherler, feldispat, kaolin ve manganez içeren yataklar da vardır. İlde ayrıca tahıl, meyve yetiştirilir; küçük çapta hayvancılık yapılır. Turistik Yerler: Artvin ve yöresi: Kentte Artvin (Livana) Kalesi, Salih Bey Camii, daha sonra camiye çevrilen Hamamlı Kilise (Dolisane Kilisesi). Ardanuç ve yöresi: Gürcü Bagratlıların ve Samtshe atabeylerinin merkezi Eski Ardanuç’ta (bugün Adakale Köyü) Ardanuç Kalesi (1562’de Osmanlılar tarafından onarılmış), Gürcülerden kalma Kolarçet (Klarçeti-10. yüzyıl). Şavşat ve yöresi: Tibet (Tbeti) Kilisesi gibi birçok kilise, Köprülü köyünde Zor Mustafa Bey Türbesi. Yusufeli ve yöresi: Kanlı Kilise (İşhanı Kilisesi), Parhal Kilisesi.

ARTVİN (08)

Karadeniz Bölgesi’nin doğu kesiminde kent ve aynı adlı ilin merkezi. Eski adı Livane ya da Livana’dır. Artvani, Artvini olan adı, sonradan Artvin biçimine dönüşmüştür. Yüzölçümü 1.085 km², nüfusu 34.572 (2000). Eski adı Çoruh’tur. Eski belgelerde, Kulhani ya da Kolkida şeklinde geçer. Kent ve yöresine MÖ 5.000’de başlamak üzere Türkistan’dan gelip Aras ve Çoruh boylarına bazı kavimlerin yerleştikleri rivayet edilirse de kesin değildir. Bununla birlikte yörede yapılan kazılarda Cilalı Taş ve Maden Devirlerine ait buluntular çıkarıldığı kesinlikle bilinmektedir. Artvin ve yöresine yerleşenler, MÖ 2-3 bin yılları arasında Tunç Devri’ne Hurriler zamanında geçtiler. MÖ 2. binde yöreye Hititler geldi. Bölge MÖ 715’ten sonra Asurluların egemenliği altına girdi. Bunları, Med, Pers, Makedonya, Roma, Bizans devletlerinin hâkimiyetleri izledi. Fatih Sultan Mehmed döneminde Osmanlı Devleti sınırları içinde kaldı. 19. yüzyılın sonlarına doğru ve 1914’ten sonra Ruslar tarafından işgal edildiyse de 1920’de Moskova Antlaşması ile toprakların tamamı Türkiye’ye bırakıldı. Cumhuriyet döneminde il merkezi yapıldı. İl sınırları içinde; İshan Kilisesi, Dört Kilise, Hamamlı Kilise, Cevizli Kilise, Asot’un Mezarı, Artvin, Ardanuç, Köprügören, Civarhihav, Şavşat kalelerinden başka pek çok cami ve mescit bulunmaktadır. Kent merkezinde çok az tarihî yapı vardır. Bunlardan Artvin Kalesi’nin MS 937’de Bagratlılar tarafından yapıldığı bilinmektedir. Osmanlı Dönemi’nden kalan yapıtlar arasında Salih Bey Camii (1793), Çelebi Efendi Çeşmesi (1782) ve Mehmed Bey Çeşmesi (1809) sayılabilir.

ARTVİN

Yüzölçümü           :  7.367 km²

Nüfusu                 :  191.934 (2000)

İlçe sayısı             :  8

İl trafik kodu         :  08

ARTVİN’İN İLÇELERİ

İlçe                      İlçe Nüfusu

Merkez                         34.572

Ardanuç                        14.477

Arhavi                          19.347

Borçka                          27.654

Hopa                            32.584

Murgul                           8.543

Şavşat                          25.624

Yusufeli                        29.133

Toplam (2000):        191.934